baldheretic/flickr
Crnogorska vlada dosjetila se početkom avgusta kako da podstakne strane investitore da ulažu u tu zemlju. Saopštila je da će svi „poznati kredibilni ljudi“, koji ulože više od pola miliona eura, moći da dobiju crnogorsko državljanstvo
U vladi premijera Mila Đukanovića navode da program ekonomskog državljanstva ima za cilj da podstakne najuspješnije svjetske biznismene da relociraju sjedišta njihovih kompanija u Crnu Goru, uvedu nove tehnologije i inovacije u tu zemlju, značajno unaprijede transfer neophodnih znanja i vještina i stvore nove mogućnosti zapošljavanja.
Zvaničnici u Podgorici smatraju da je to praktično iznuđen potez u aktuelnoj situaciji. Jer, Crnoj Gori koja se suočava sa velikim problemima u državnom budžetu je kao vazduh potrebna finansijska injekcija sa strane. Ta zemlja je prethodnih godina postala zavisnik od tuđih para. Samo u proteklih šest godina u ovu državu je ušlo preko četiri milijarde eura stranih investicija, što je do 2008. godine omogućavalo visoke stope rasta crnogorskog bruto-društvenog proizvoda.
Finansijska kriza dovela je, međutim, do drastičnog pada ekonomije, koje je lani, po projekcijama Međunarodnog monetarnog fonda, iznosilo sedam procenata, a pad (od jedan do dva odsto) će se zabilježiti i u ovoj godini.
Vlada je svakako računala da je crnogorsko državljanstvo posebno atraktivno za preduzetnike iz onih zemalja svijeta koji sa vizama putuju u države EU. Naime, od kraja prošle godine za crnogorske državljane ne važi „šengenski zid“.
Upravo je ta činjenica bila razlog oštrih kritika od strane Evropske Komisije i nekih članica EU. „Odluka Podgorice o prodaji državljanstva je otvoreno provociranje EU i njene politike integracije prema regionu zapadnog Balkana“, saopštila je Hrišćansko-socijalna unija, manja članica vladajuće koalicije u Njemačkoj. Ta stranka, koja decenijama ima vlast u Bavarskoj, je čak zatražila da se suspenduje liberalizacija viznog režima za državljane Crne Gore, jer, kako se dodaje, takav potez ne smije da ostane bez posljedica.
Predstavnici EK zatražili su od Podgorice da objasni da li ekonomsko državljanstvo može dovesti do pojačanog pranja novca i drugih neregularnosti, koje bi Crnu Goru mogle usporiti u procesu evropskih integracija
Na to su ukazali i predstavnici crnogorske opozicije i nezavisni analitičari. Oni smatraju da će ekonomsko državljanstvo, u situaciji kada u Crnoj Gori ne funkcioniše pravna država, dovesti do upliva prljavog novca, a od te države stvoriti sklonište za kriminalce koji imaju 500 hiljada eura da plate državljanstvo.
,,Siguran sam da je to plemenita ideja, ali ujedno izražavam i bojazan zbog toga što je vlast Crne Gore više puta izigrala i propise i zakone i povjerenje građana. Zbog toga imam dio sumnje u dobru namjeru da će se to završiti kako treba. Prvenstveno se bojim da to ne postane azil za kriminalne krugove“, kazao je analitičar geopolitike, general u penziji Blagoje Grahovac.
I profesor Univerziteta „Mediteran“ u Podgorici Milenko Popović strahuje od takvog scenarija. ,,Moglo bi se desiti da nam upravo dođu ljudi koji bi tu prali novac. Do sada smo imali da se diskreciono odlučivalo o tome pa je došao bivši tajlandski premijer Taksin Šinavatra, koji je u svojoj zemlji optužen za korupciju i koji je stoga krajnje problematičan državljanin Crne Gore. Pominju se neki rigorozni kriterijumi ali ja se bojim da će se i tu popustiti. Tako da ja imam puno rezervi, mada bi to kao mogućnost, kada bi Crna Gora bila jedna normalna zemlja, imalo ne malog uticaja na privredni i društveni razvoj Crne Gore. No, u ovom ambijentu kakav sada imamo, to je nemoguća misija“, tvrdi Popović.
Mediji u regionu pišu da su za crnogorsko državljanstvo najzainteresovanija sumnjiva lica koja bi na taj način mogla da se sklone od eventualnog sudskog progona u svojim zemljama. Crnogorski ustav ne dozvoljava isporučivanje državljana Crne Gore drugim zemljama.
Iz kabineta crnogorskog premijera istovremeno odgovaraju da je „Crna Gora posljednje mjesto koje bi kriminalci izabrali za investiranje“. Navodi se da će na ovom programu crnogorska vlada sarađivati sa najpoznatijim svjetskim advokatskim firmama u ovoj oblasti, kao i konsultantskim kompanijama, kako bi se stvorili uslovi da se mogućnost za sticanje crnogorskog državljanstva pruži samo onim poslovnim ljudima koji imaju nespornu i kredibilnu poslovnu biografiju i finansijske mogućnosti koje će doprinijeti razvoju crnogorske ekonomije.
Ali, suočena sa svim kritikama crnogorska vlast je morala malo da „prikoči“ sa realizacijom ovog projekta. Objavljeno je da će on početi da se sprovodi tek nakon usaglašavanja sa EK, odnosno odobrenja iz Brisela, te da još nije stigao nijedan zahtjev za dobijanje crnogorskog ekonomskog državljanstva.
